Wycieczki, Wczasy, Wakacje nad morzem w Polsce

Rewa

27 sierpień 2013r.

Rewa. Droga: Koleją do Chylonii (Kielau) — stąd szosą przez Pogórz i Kosakowo, wśród urodzajnych pól oksywskiej kępy, do Pierwoszyna. Stare to wsie; mówią o nich dokumenty XIII wieku; należały z daru książęcego do klasztoru w Oliwie ; dziś pełno w nich zamożnych zagród. Gburzy (gospodarze) są tu nieraz właścicielami około 200 i 300 morgów doskonałej ziemi; zagrody ich wyglądają też jak folwarki właścicieli całych wiosek; dworki kryją się pod cienistemi koronami kasztanów, jesionów i lip; budynki gospodarskie minowane, duże; podwórza obszerne, schludne; role dobrze uprawne. Z Pierwoszyna za wsią na prawo ku Mechelinkom. Najmniej urodzajny to kąt oksywskiej kępy; ziemia piaszczysta; droga bezdrzewna, wąska, spadająca w dół i wspinająca się w górę. Stanąwszy na wzgórzu mamy niespodzianie tuż pod sobą pierwsze chaty rybackiej przeważnie wioski Mechelinek, przed sobą morze a w lewo ku Rewie łąki. Do Rewy po piasku nad brzegiem morskim wygodniej jak przez łąki, poprzedzielane rowami i płotami; przed nami równina morza i łąk a w oddali sznur domków Rewy, samotnych, bez drzew; gdy słońce za chmury się chowa, smutek ogarnia, taka tu pustka. Rewa, jedyna polska wieś, zbudowana na piaszczystej ławicy prawie w morzu; powstała dopiero w końcu XVI wieku; przeor oliwskiego klasztoru pozwolił 1583 r. kilku rybakom zbudować chaty „przy morzu na ławicy" („bei dem Meere auf Riffe genannt"); potwierdził ten przywilej w 1648 r. przeor Kęsowski, opisując dokładnie nie małe obowiązki, ośmiu rybakom o niemieckich nazwiskach: dwom braciom Krebs, dwom braciom Nitzke, dalej rybakom Baar, Hammerling, Bedtke i Haudtzig. Wioska, dziś z kaszubską rybacką ludnością, wygląda z daleka, od morza, jak gdyby na falach zbudowana; tuż przy niej wysuwa się w morze „szperk" (porówn. str. 14) jak nizka tama w morzu usypana. Z Rewy najlepszy powrót do Sopot, to przeprawa żaglem do Osłanina (rybacy żądają 5 mk.), skąd tylko dobre 3 km. do stacyi kolei żelaznej Żelistrzewa (Sellistrau). dzi około 8 godziny. — 18 km. Pociąg wieczorny odcho-Razem z Chylonii około 8. Rzucewo. Drogi 1) koleją do Żelistrzewa (Sellistrau), ostatnia stacya przed Puckiem, stąd do Rucewa i z powrotem do Żelistrzewa na pociąg. Tam i napowrót 8 km. najkrótsza, lecz uboga w urodę droga. 2) Koleją do Brzezina (Bresin), stacya przed Żelistrzewem. Ze stacyi drogą brzozami wysadzoną do Brzeźna. Między dachami domostw przegląda morze. Wieś, w dokumentach średniowiecza Mrzezino zwana, znaną była w owych czasach na wybrzeżu z obfitego połowu łososi w rzece Redzie niedaleko jej ujścia; z miejscowości nadbrzeżnych najdawniej bo już 1178 r. wymieniona; miała zapewne kiedyś jakieś znaczenie handlowe, gdyż znaleziono tu bardzo dużo złotych monet rzymskich z czasów cesarza Anastazego V i VI w. po Chrystusie — Przez wieś na drogę do Osłanina. Tam, gdzie przy ostatnim domu (szkoła) droga ta się rozpoczyna, na prawo polną drożyną ku wybrzeżu, dopóki nie odsłoni się widok na morze, na chatyny Rewy i wąziutki od niej w morze wsuwający się języczek. — Z powrotem na osłanińską drogą. Mijamy lasek z polaną, wychodzimy na wzgórze; widok na Osłanin położony przy ujściu strumienia aż z pod darzlubskiej puszczy płynącego i na morze. — Osłanin w XTV w. wieś szlachecka, darowana na początku XV w. klasztorowi w Kartuzach, należy w XVII w. do rucewskich włości Wejhera, w końcu XVIII w. słynna browarem. — Ostatnia chata przed drogą do Rucewa na prawo, z podcieniem w szczycie; rzadkość na wybrzeżu. — Z drogi rucewskiej na prawo przez pola i wyloty jarów widoki na zatokę. Mijamy strumyk biegnący do morza i wchodzimy w aleję lip-olbrzymów. Środkiem szeroka droga obramowana pasmami murawy; wśród nich lipy; za niemi po obu stronach drogi szerokie ścieżki odgrodzone od pola trawiastemi miedzami; wśród nich znów lipy. Cztery więc ich szeregi. Aleja to króla fana Sobieskiego, (porówn. niżej). Przez park nad brzeg morza. Koło chałup dworskich ludzi z powrotem na drogę do Żelistrzewa, skąd koleją do Sopot, lub do Pucka. — Razem 12 km. drogi, do Pucka około 14 km. 3) Do Rewy jak nr. 7, stąd żaglem do Osła-nina; z Osłanina jak wyżej ad 2. Pieszo 23 km. — Wycieczka całodzienna. Rucewo, dawna wieś książęca, przeszła po zagarnięciu brzegu przez Krzyżaków w posiadanie zakonu a od niego w ręce rodziny niemieckiej, należącej do mieszczan puckich. Około 1576 r. nabył Rucewo Ernest Wejher (porówn. str. 22); syn jego Jan zbudował tu pałac nazwany „Weiher-hoff"; po wnuku Ernesta, Jakubie odziedziczyła Rucewo jego żona, Radziwiłłówna z domu a po niej przeszło ono dalszą drogą spadku na Radzi-wiłłową, z domu Sobieską, która je bratu swemu, królowi Janowi darowała46). Król Jan nieraz tu przebywał; w czerwcu 1685 r. podpisywał tu przywilej dla Wejherowa47); przyjeżdżał i później tu na Kaszuby do swego dziedzictwa na wywczasy. Jedyny polski król, w polskiej wsi, nad polskiem morzem! Przyjeżdżała tu i Marysieńka, chociaż wolała kąpać się w Kolebkach pod Sopotami. Z dawnego królewskiego dworu aui śladu; za budynkami folwarcznymi ludzie dworscy, kopiąc doły do kartofli, znajdują jeszcze czasem resztki fundamentów. Król Jan sadził też bez wątpienia i te olbrzymie lipy alei. Są między niemi młodsze dosadzane później, może przez Przebendowskich, lecz są i staruszki napewno przeszło dwustoletnie. Aleja to przytem niezwykła, czterorzędowa; prowadzi od połowy drogi ze sąsiedniego Osłanina do Ru-cewa jak do jakiej królewskiej rezydencyi. Jan III lubił wreszcie drzewa sadzić; tradycya i historya o tem przecież mówią. 9. Mechowa. Droga: Z Pucka szosą przez dużą, i zamożną gburską wieś Połczyn do Darzlubia. — Połczyn w 1378 r. na prawie niemieckiem przez Krzyżaków osadzony z sołtysem Konradem Wiese; w czasach wojennych dostawiał z wszystkich wsi na pobrzeżu największy kontyngent żołnierza, pięciu zbrojnych. Darzlub, od XIV wieku własność klasztoru w Oliwie. —Z Darzlubia wzgórzysta droga do Mechowy — około 9 km. — Z powrotem zaraz za wsią w lewo ścieżką do Zdrady, w której jedno z większych gospodarstw polskich na pobrzeżu, 500 morgowy folwark p. Białka, a ztąd szosą do Pucka. Również około 9 km. Mechowa, wieś, darowana przez księcia Mest-wina rycerzowi Radosławowi z Darzlubia a przez niego sprzedana 1300 r. klasztorowi w Oliwie, dziś gburska. Otoczona prawie w okół lasami zwanymi dawniej w średniowieczu „kompińskimi", dziś darz-lubskimi, rozłożyła się Mechowa nad głębokim jarem; w jego głębi strumień. Zagrody gospodarskie otulone owocowymi sadami, zbudowane na łagodnem zboczu wzgórza; pełno chat strzechą krytych, malowanych biało i modro; przy kościele stare lipy; wieś jak gdyby na krakowskiej ziemi. —Proboszczem jest ksiądz Bolesław Witkowski, prezes kółka rolniczego w Pucku, dyrektor spółki pożyczkowej „Banku" w Pucku, i delegat Towarzystwa Czytelni Ludowych w Poznaniu na powiat pucki. 10. Swarzewo i Wielka Wieś. Droga: Koleją do Pucka, skąd po 10 minutach przystanku koleją do Gnieżdzewa (Gnesdau); pierwsza stacya za Puckiem przy kolejce do Krokowa. Ze stacyi Gnieżdzewo szosą do Swarzewa. Samotnego turystę zabierze ze sobą pocztylion jadący ze stacyi Gnieżdzewo do Wielkiej Wsi. Ze Swarzewa prowadzą do Wielkiej Wsi dwie drogi: górna na płaskowzgórzu swarzewslriej kępy i dolna przy łąkach nad inałem morzem. Pozostawiamy zwiedzenie Swarzewa do powrotu i idziemy drogą górną ze względu na widok odsłaniający się krótko przed Wielką Wsią. Przy drodze stare, silnym nadmorskim wichrem poszarpane olchy i uprawne pola. Za niemi srebrzy się u dołu wzgórz małe morze. Nad niem żółcą się cienką smugą piaski i zielenią sosenki helskiego międzymorza, wyciągniętego jak struna. Przed nami wyglądają z za wzgórza szare strzechy i czerwone dachy chat Wielkiej Wsi. Za niemi błękitnieje wązkirn pasem Bałtyk. Zdążamy do wsi; idąc ciągle prosto dochodzimy do szkoły i od niej polną drogą na brzeg Bałtyku. — Z powrotem albo do szkoły i od niej na lewo przez wieś, albo też brzegiem morskim aż tam, gdzie rozpoczyna się helski półwysep; stąd do wsi i przez nią na dolną drogę ku Swarzewu. Przy malowniczym wjeździe do Swarzewa na prawo wśród drzew kapliczka. Na lewo koło kościoła na drogę do Pucka. Ciągły widok na małe morze. Wyszedłszy na szosę skręcamy za mostem na Płutnicy w lewo na ścieżkę, która nas przez kwiecistą łąkę do Pucka zawiedzie. Cała wycieczka 15 km. Wyjechawszy z Sopot rannym pociągiem około godziny 7 zdążyć można na pociąg powrotny odchodzący z Pucka przed godziną 1-szą. Lepiej jednak nie spiesząc się wrócić pociągiem odchodzącym przed godz. 5-tą. Swarzewo, zamożna wieś gburska i rybacka, osadzona w 1340 r. na prawie niemieckiem przez Krzyżaków, i to ówczesnego komtura gdańskiego, Winrycha Kniprode, późniejszego mistrza zakonu, wspomnianego w „Konradzie Wallenrodzie". Kościół, ufundowany zdaje się wkrótce potem, imienia: Beatae Virginis Mariae. W głównym ołtarzu, po nad obrazem darowanym kościołowi przez króla pruskiego Wilhelma I, zwykle zasłonięta, w drzewie rzeźbiona statua Matki Boskiej, pochodząca — o ile zdaleka ocenić można — zapewne z XV wieku. Już też w 1583 r. wspomina protokół wizytacyjny o kulcie Panny Maryi w Swarzewie. W kapliczce stojącej wśród wsi spisana na obrazie z końca XVTI wieku wierszem w polskim języku historya statuy. U ludu krąży o niej następujące podanie: „Do storeho Helskjeho koscoła noleżeł też e Bor. V Boru mieszkale woprócz porę Njem- Jedyna to Matka Boska, opiekunka rybaków polskich z nad morza, wśród nich cudami słynna. Odpust odbywa się w pierwszą niedzielę po święcie Matki Boskiej Szkaplerznej w Wrześniu. Przychodzi wtedy do Swarzewa przez półwysep helski i Wielką Wieś kompania odpustowa pielgrzymów — rybaków aż z Jastarni. Wielką Wieś darowuje książę pomorski Mestwin 1284 roku synowi podczaszego gdańskiego Głabuny. Za czasów krzyżackich własność zakonu, założona została Wielka Wieś przywilejem lokacyjnym 1376 roku jako nowa osada na prawie niemieckiem; przedsiębiorcą był „Heim Grobe-sprochen". Jedyna to wieś polska, położona nad dwoma morzami. Do obydwóch wsi sprowadzono po uprzywilejowaniu niemieckiem prawem dużo kolonistów niemieckich. Dzisiaj są to wsie czysto kaszubskie.

wczasy, Noclegi, Rewa, Puck, Rzucewo, Mechelinki, Zelistrzewo, kaszuby, Mechowo, Bałtyk, Wycieczki, wypoczynek, Zwiedzanie