Wycieczki, Wczasy, Wakacje nad morzem w Polsce

Cmentarzysko Węsiorskie

20 czerwca 2012r.

Cmentarzysko z wczesnego okresu rzymskiego (I—II w.n.e.) w Węsiorach nad Jeziorem Długim; tu kurhan 16 z kręgami koncentrycznymi, w obrębie których na pierwszym planie kurhan 12. w tym 110 grobów płaskich, 20 kurhanów i 4 kręgi kamienne. Objęto badaniem 60 arów nad Jeziorem Długim, a nadto znaleziono w okolicy 25 stanowisk archeologicznych, a więc cmentarzysk z kurhanami i grobami płaskimi oraz szereg osad pochodzących z dwu ostatnich okresów brązu (1100—700 lat p. n. e.), wczesnolateńskiego (400—100 lat p. n. e.), rzymskiego (0—400 lat p. n. e.) i wczesnośredniowiecznego (VI—XIII w. n. e.). Na cmentarzysku węsiorskim nad Jeziorem Długim zainteresowanie turystów budzą przede wszystkim kręgi kamienne, podobne do kręgów występujących w większym zespole na słynnym cmentarzysku w Odrach w powiecie chojnickim, badanym od blisko stu lat, między innymi przez wybitnego polskiego archeologa prof. Józefa Kostrzewskiego w 1926 r., a ostatnio, od 1962 r., przez wspomnianego wyżej dra Jerzego Kmiecińskiego. Podczas gdy obiektowi w Odrach badacze-amatorzy przypisują również rolę przedhistorycznego kalendarza i wiążą układ jego kręgów z liniami astronomicznymi, to o Węsiorach na podstawie dotychczasowych badań można mówić jako o miejscu pochówku zmarłych i może jakichś obrzędów związanych z kultem zmarłych. Kręgów jest w Węsiorach 4. Krąg I, o średnicy 19 m, na którego obwodzie było pierwotnie 13 głazów otoczonych u podnóża małymi kamieniami, mógł być jedynie miejscem jakichś obrzędów, gdyż nie ma w nim grobu. W centrum kręgu stoją trzy głazy ustawione na osi wschód-zachód. Na przeciwnym krańcu cmentarzyska znajduje się krąg II, największy, o średnicy około 26 m, z 15 kamieniami na obwodzie; pierwotnie było ich 18. W środku umieszczono w pozycji, stojącej dwa głazy, nazywane -stelami. W obramieniu kamieni znaleziono dwa groby: szkieletowy w centrum kręgu i popielnicowy w odległości 5 m na zachód od niego. Około 40 m na południo-zachód od kręgu I usytuowany jest krąg III, o średnicy ponad 11 m, pierwotnie zbudowany z 9 głazów. W polu tego kręgu znaleziono 3 groby, w tym 1 szkieletowy i 2 jamowe z przepalonymi kośćmi, węgielkami drzewnymi i popiołem. W centrum tego kręgu stała pierwotnie stela, później usunięta, może zabrana wraz z innymi przez okolicznych mieszkańców na budulec. Niewiele głazów, bo tylko 4, pozostało z kręgu IV położonego blisko 30 m na północo-wschód od kręgu II. Tu głazy nie miały jak u poprzednich obstawy z drobnych kamieni, ale podobnie jak przy kręgach w Odrach połączone były ułożonym w koło szeregiem małych okrąglaków, pozbieranych na polach. Większą część tego kręgu, zbudowanego na zboczu morenowego wzniesienia, uniosły w ciągu wieków wody pochodzące z opadów atmosferycznych. W polu tego kręgu znajdował się grób popielnicowy z naczyniem zawierającym jedynie przepalone kości. Czas założenia tego kręgu, podobnie jak i kręgów w Odrach, określony może być zapewne na lata 50—150 naszej ery. Z kurhanów znalezionych w Węsiorach wyróżnić trzeba 1 kurhan z kręgami koncentrycznymi, 3 kurhany ze stelami i inne. Większość kurhanów otoczonych jest wieńcem małych kamieni. Ogółem odnaleziono 20 kurhanów, w tym 12 z grobami szkieletowymi, inne z popiołami zmarłych, bądź ze zsypanym do jamy stosem, bądź z nasypem wprost na stos ciałopalny.